4 сыныптарға арналған жаздық тапсырмалар
Қазақ тілі
Қазақ тілінен сұрақтар
1.Зат есім, оның түрлері. Жалқы және жалпы есімдер.
2.Зат есімнің септелуі, септіктер.
3.Зат есімнің тәуелденуі, тәуелдік жалғаулары.
4.Тәуелдеулі зат есімдердің септелуі.
5. Зат есімнің жіктелуі.
6.Сын есім, оның түрлері.
7.Сан есім, оның түрлері
8.Етістік, оның түрлері
9.Етістіктің шақтары.
10. Етістіктің жіктелуі.
11. Сөйлем деген не? Сөйлемнің құрамына қарай түрлері.
12. Жалаң және жайылма сөйлем. Жайылма сөйлемге мысал келтір.
Жалаң сөйлемге мысал келтір.
13. Жай және құрмалас сөйлем. Құрмалас сөйлемнің тыныс белгісі.
14. Сөйлем мүшелері, оның түрлері
15. Сөйлемнің бірыңғай мүшелері.
16. Сөйлем айтылу мағынасына қарай нешеге бөлінеді?
17. Сөйлемнің дара және күрделі мүшелері.
18. Мәтін, оның түрлері. Сипаттау мәтініне мысал келтір.
19. Мәтін, оның түрлері. Пайымдау мәтініне мысал келтір.
20. Мәтін, оның түрлері. Әңгімелеу мәтіні.
21. Сөз түрлері. Жуық мәндес сөздерге мысал келтір. Қарсы мәндес сөздерге мысал келтіру.
22. Күрделі сөздер, оның түрлері.
23. Біріккен сөздер, жасалу жолдары.
24. Қос сөз, олардың жасалу жолдары.
25. Қыстырма сөз, тыныс белгісі.
26. Қаратпа сөз, тыныс белгісі.
27. Қысқарған сөздер, мысал келтір.
28. Дыбыс түрлері. Дауыссыз дыбыс түрлерін жатқа айт.
29. Дыбыс үндестігі, буын үндестігі дегеніміз не?
30. Сөз деген не? Сөздің құрамы. Сөз құрамының түрлері.
31. Буын деген не? Тасымал деген не? Тасымалданбайтын сөздерге мысал келтір
32. Үстеу деген не? Оның түрлері, мысал келтір.
33. Мезгіл, мекен, сын – қимыл үстеулері.
34. Есімдік. Оның түрлері.
35. Жіктеу есімдігінің септелуі.
36. Шылау, оның түрлері.
37. Шылаулар мен шылау тұлғалас қосымшалардың жазылуы.
38. Одағай деген не? Мысал келтір.
39. Дауысты дыбыстар, түрлері.
40. Дауыссыз дыбыстар, түрлері.
41. Қосарлы дыбыстарды ата. Я, ю әріптерінің жазылуы.
42. Сөз тіркесі, мысал келтір.
43. Тұрақты сөз тіркесіне мысалдар келтір.
44. Мезгіл, мекен, сын – қимыл үстеулерінің әрқайсысына екі – екіден мысал ойлап жаз.
45. Сөз тіркестерін жаса, содан соң сөйлем құрап жаз. Қасық, шөп, бес.
46. Берілген етістікті 3 шақта жазып көрсет. Бер, жаз, үйрен.
47.Буынға бөл (буын түрлерін анықта):
Қозы, әкем,күрекпен,аспанда, мұржа, ұлардың, қанағаттанарлықсыз.
_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
48.Тасымалда:
Егеуқұйрық, кемпірқосақ, орақшылардың.
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
49.Сөз құрамына талда:
Жапырақтарымен, әншілерден, сәнқойларында, немерелеріміз.
50.Сөйлем мүшесіне талда, сөз таптарына талда:
Мен әдемі көйлек алдым . Айнұр қызықты кітапты төрт күнде оқып шықты.
Балапан ауладан дән тауып алды.
51.Дыбыстық талдау жаса:
Балапан – __________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
______________________________ ____________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
52.Септе:
А.с. бүркіт, кітап мектебім
І.с. ________________________________________________________________
Б.с. ________________________________________________________________
Т.с. ________________________________________________________________
Ж.с. ________________________________________________________________
Ш.с. ________________________________________________________________
К.с. ________________________________________________________________
53. Тәуелде:
Менің қаламым ____________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
54. Жікте:
Мен қуанамын____________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________«Жазғы қызықтар» атты жазғы жоба
1.Көргенімді жазамын не суретін саламын.
2.Жаз туралы өлең, мақал-мәтелдер жинақтаймын.
3.Болған қызықты оқиғаларды жазамын.
4.Өздігімнен ребус, сөзжұмбақтар құрастырамын.
5.Жергілікті жерге тән сөздерді жинақтап, сөздік құрастырамын.
6.Сен де өз жобаңды ойластыр.
Жүзеді--------------------------------------------------
Жанады--------------------------------------------------
Ұшады ---------------------------------------------------
Сүзеді ----------------------------------------------------
Осы сөздерді қатыстырып сөйлем құрастырып жаз.
Жазған сөйлемдеріңдегі бастауыштың астын-бір, баяндауыштың астын екі рет сыз.
Көп нүктенің орнына тиісті етістіктерді қойып ,жаз.
Жыршы жыр ... .
Ақын өлең ... .
Дәрігер ауруларды ... .
Мұғалім балаларды ... .
Сауыншы сиыр ... .
Көп нүктенің орнына тиісті сан есімді қойып жаз.
Асқар ... жаста. Ол ... сыныпта оқиды. Ағасы оған үнтаспа сыйлады. Үнтаспа ... теңге тұрады. Асқардың ағасы-атбегі. Оның баптаған аты ... рет бәйгеге алды.
Сан есімдерді тап, олардың қай сөзбен байланысып тұрғанын айт.
1-жаттығу
Көп нүктенің орнына тиісті әріптерді қойып, жаз.
1. Апай бізге тапсырма жазылған карто...ка үлестірді.
2. Асханада бор... іштім.
3. Тісіңді күніне екі рет ...еткамен тазала.
4. Мен по...таға бардым.
2-жаттығу
Көп нүктенің орнына тиісті әріптерді қойып .
1.Мектеп оқушылары кон...ерт қойды.
2. Құрылысшыларға ...емент әкелді.
3. Әр гектардан 26 ...ентнерден күріш жинады.
4. Бұл аз ...ифр емес.
3-жаттығу
Көп нүктенің орнына э,в,ф,ч,щ,ц,х,һ әріптерінің тиістісін қой.
Жи...аз, ...оккей, мульт...ильм, ...абар, тұ...ы, ...уваш,
телегра..., ...ирк, ...олейбол, дель...ин, мото...икл, ...елосипед.
4-жаттығу
Көп нүктенің орнына тиісті әріпті қой.
Ар...еолог әрі тірі ...ольклор,
Тари... бетін қайта ашты ...алқына ол.
Қарапайым кішіпейіл жан еді,
Академик болса-дағы даңқы зор.
Берілген сөздердің түсі, дәмі, пішіні бойынша білдіретін белгілерін кестеге орналастыр.
Алмұрт, пияз, доп, жапырақ, қызғалдақ, мүйіз, лимон, анар.
Зат атауы түсі дәмі пішіні
доп көк - домалақ
--------- ------------- ------------- -----------------
--------- ------------- ------------- -----------------
--------- ------------- ------------- -----------------
--------- ------------- ------------- -----------------
--------- ------------- ------------- -----------------
--------- ------------- ------------- -----------------
--------- ------------- ------------- -----------------
Берілген сөздерге қарсы мағыналы сын есім тауып жаз. Олардың мағыналарын салыстыр.
қымбат-... сұйық-...
жаңа-... жақсы-...
лас-... ащы-...
Әрбір сын есімді оған қатысы бар зат есіммен байланыстырып жаз.
________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________
Берілген сөздерге жуық мағыналы сын есім тауып жаз. Олардың мағыналарын салыстыр.
қымбат-... таза ....
лас-... биік...
Әрбір сын есімді оған қатысы бар зат есіммен байланыстырып жаз.
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
1-жаттығу.
Қаратпа сөздерді тап. Қаратпа сөзі бар сөйлемдер айтылу мақсатына қарай сөйлемнің қай түріне жатады? Қаратпа сөздің астын сыз Қаратпа сөздің тыныс белгілеріне назар аудар.
-Шырағым, Кәмаш, мына Қарасақаудың баласы саған бүлдірген әкеліпті. Өзі бұрын есік ашпаған бала екен, жақсылап көйлек тігіп кигіз.
-Иә, балам, оқып жүрсің бе?
-Оқып жүрмін, Абай ата.
2-жаттығу
Қаратпа сөздерді тап. Тиісті тыныс белгілерін қой.
1.- Түйе қайда барасың? - дейді түлкі
2.Кел балалар келіңдер.
3.Жаңа жыл Жаңа жыл не әкелдің сен бізге?
4.Құлпыра берші кең дала!
5. Анау тағаны балам ала жүр .
·1-жаттығу.
·Мына сөздерді сөз құрамына талда
·
·Күлмейді, жібектей, көрді, көргіш, ашылды
·
·Қуыршақтың , бесінші, білгіш, бармашы
·
·Жетінші, тұқымдастары, айнадай, асықпадым
·Алтау, көрсетеді, шашпаймыз, келмеді.
·2-жаттығу
·Берілген сөздердің түбірі мен қосымшасын ажырат. Екі бағанға бөліп жаз.
·Құлақшын,құлақшындар,әнші,әншінің,биші,бишіге, жұмысшыны,жұмысшылар,жұмыстан,дәптерлер, теміршілер, қалаларға,мектепке,білімді,орындаушылар
·бір ғана қосымшасы бар екі қосымшасы бар
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
·3-жаттығу.
·Төмендегі сөздерге қандай жұрнақтар жалғауға болады?Сөз құрамына талда.
Мүсін ... Саз ... көл ...Қой ... Мұнай ... қыс ...
Ел ... көктем ... дала ...
Мал ... қала ... жылқы...
Би ... іс ... ас ...
2-жаттығу.
Түбірлес емес сөздерді көшіріп жаз. Әр сөздің түбірін тиісті белгімен белгіле.
Бала, балақай, балақан, баламен, балалық. _____________________________
Сый, сыйлау, сыйлық, сыйлы, сыйды. _____________________________
Ек, егін, егіндік, егінші, егінді. ______________________________________
Түбір сөздерінен түбірлес сөздер жаса.
Біл, _____________________________________________________________
сый, ____________________________________________________________
сән______________________________________________________________
Сөйлемге байланысты тапсырмалар
·Сөйлем дегеніміз не?
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
·Сөйлем айтылу мақсатына қарай нешеге бөлінеді? Оларды ата.
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
1-жаттығу.Сөйлемдерді сөйлем мүшелеріне талда. Бастауыштың, баяндауыштың, тұрлаусыз мүшелердің астын тиісті сызықпен сыз.
1.Лаура кітапханаға келді. 2.Арман суға шомылды. 3.Дәурен Астанада тұрады. 4.Жәния ыдыс жуды. 5.Жаңбыр жауды.
2-жаттығу.
Көп нүктенің орнына бастауыш мүшені қойып жаз.
. . . үйді тазалады.
Үйдің . . . тазарды.
... оқыдық.
Содан соң . . . далаға шықтық.
3-жаттығу.
Мәтінді оқы. Әр сөйлемдегі бастауышты тап.
Бүгін Сәкен ерлеп тұр. Шиырып жіберген сақасы мүлт кетпейді. Қалтасы асыққа толды.
Айтбек ойыннан әлдеқашан шығып қалған. Ол тек қызыға қарап тұр.
Сөйлем мүшелеріне талда. Оларды сөз құрамына талда .
1.Марат ойыншықпен ойнады.
2.Мал өрістен қайтты.
3.Қайсар дүкенге келді.
4.Әсия төсекті әдемілеп жинады.
·Сөйлемдегі сөздердің байланысын қалай анықтаймыз?
_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Мына сөздерден сөйлем құра, байланысын тап.
«Ол, әңгімесін,тыңдаймын,құмарта ,кісінің»
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
1-жаттығу.Сөйлемдерді оқы.Сөйлем мүшелеріне талда.
Мектепте асхана бар. Аспазшы тамақты дәмді етіп пісіреді. Балалар үзілісте асханаға келді.
Тұрлаулы мүшелерді тап.
Неліктен тұрлаулы дейтінін түсіндіріп көр.
Сөйлемдерді оқып, бастауышы зат есімнен1-бағанға , бастауышы да, баяндауышы да зат есімнен құралған сөйлемдерді 2-бағанға жина.
1.Әнші қыз келді. 2.Қарбыз-көкөніс. 3.Аян-биші. 4.Күн қызарып батты. 5.Бөдене жақынға ұшады.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________2-жаттығу.
Жаңылтпашты оқып. Бастауыштың астын-бір, баяндауыштың астын-екі, тұрлаусыз мүшелердің астын ирек сызықпен сыз.
Ала қарға қарға қонда,
Қара қарға жарға қонды.
3-жаттығу.
Мына сөздерді сөз құрамына талда. Осы сөздерді қатыстырып сөйлем құрастырып жаз. Жазған сөйлемдеріңдегі бастауыштың астын-бір, баяндауыштың астын екі рет сыз.
Жүзеді, _______________________________________________________
жанады, _______________________________________________________
ұшады, _______________________________________________________
тігеді, _______________________________________________________
сүзеді, _______________________________________________________
оқиды, _______________________________________________________
көмектеседі, __________________________________________________
жауады_______________________________________________________
4-жаттығу. Сөйлемдерді сөйлем мүшесіне талда.
Қонақтар төрге отырды.
Мөлдір шай жасады.
Дастарқанды дәмді тағамға толтырды.
Шайды әжесі құйды.
5-жаттығу
Алдымен сөйлемнің тұрлаулы мүшелерінің байланысын көрсет.Сонан соң бірінші бағанға бастауышқа қатысты сөздерді, екінші бағанға баяндауышқа байланысты сөздерді жазып, олардың байланысын сұрақ қою арқылы анықта.
1.Кішіпейіл бала үлкендерді үнемі сыйлайды. ____________________________________________________________________________________________________________________________________
2. Далада қар жапалақтап жауып тұр.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________3.Қыста мал қорада тұрады.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
4.Жақсы бақташы малда отты жерге бағады.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Мына сөздерді жікте.
Оқушы әнші сатушы __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
4-жаттығу.Жұрнақ жалғанған сөздерді қатыстырып, бірнеше сөйлем құрап жаз.
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
5-жаттығу
Төмендегі сөздерге жұрнақ жалға.
1.Ән ... жылқы ... жер... мал ... , би... -шы, -ші,-шіл, -шыл.
2.Жұмыс ... , ойын ... , іс ... , үй ... -кер,-шық,-шік.
3.Арба ... , жаз ... , қыс ... , қала ... , күз ... , түйе ... -лы,-лі,-қы,-ғы,-гі.
6-жаттығу.
Көп нүктенің орнына тиісті жалғауды қойып жаз.
1. Еңбек ... нан... тәтті, жалқау... жан...тәтті.
2. Ер ... ат ... еңбек шығарады.
3. Жер ... бай... - ел ... бай.
4.Шеге таға ... сақтайды, таға тұлпар ... сақтайды.
Жазған сөздеріңдегі түбір сөздің астын сыз. Бәрінің түбірі бір екенін дәлелде.
Су, суат, сушы, сулы, сусын, сулық.
Сөздерді оқы. Бәрі түбірлес сөз бола алады ма?Летние задания по русскому языку для 4 класса
1.Прочитай повествовательные предложения. Составь из них вопросительные и восклицательные предложения. Напиши.1) Школьники должны серьёзно относиться к учебе.
Кто...
______________________________________________________________
Школьники, ...!
______________________________________________________________
2) Ученики озеленяют свой родной город.
Кто...?
______________________________________________________________
Ученики, ...!
______________________________________________________________
3) Ребята не обижают малышей.
Кого...?
______________________________________________________________
Ребята,...!
______________________________________________________________
2. Спиши. Поставь ударение. В каких словах не надо ставить знак ударения? Почему?
Гроза.
Надвинулась тёмная туча. Над лесом блеснула яркая молния. Глухо прокатился отдалённый гром. Пронёсся свежий ветер. Хлынул проливной дождь.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3. Спиши, вставляя пропущенные буквы. К каждому слову подбери проверочное слово и напиши его.
П…так, сп…ртивный, дл...на, с...нева, ш…лун, п…сти, м…сной, в…зание, м...рской, л…ства, б...да, с…ринка, т…мнота, тр…ва, л…нивый, св…тить, кр...чать, т…хоня, с…лёный.
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
4. Напиши словосочетания, заменяя вопрос подходящим по смыслу словом. Вставь пропущенные буквы.
Пол…вали (что?), возвр…тился (откуда?), под…рили (кому?), ж…лели (кого?), г...рдился (чем?), нах...дился (где?), в…зли (куда?), уд…влялись (чему?).
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
5. Спиши существительные и обозначь их род.
Река, степь, упорство, кастрюля, мяч, лошадь, зверь, строительство, медаль, столица, игра, тень, мороз, облако, туча, море, серебро, солома, медведь, урожай, дождь, болото, голубь, печь, сирень.
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
6. Имена прилагательные замени близкими по значению. напиши словосочетания, которые у тебя получились.| Тихая езда - ... . Тихий голос - ... . Верный друг - ... . Верный ответ - ... . Ясное небо - ... . Ясный вопрос - ... . | Свежий хлеб - ... . Свежий ветер - ... . Мягкая зима - ... . Мягкий человек - ... . Худое ведро - ... . Худая слава - ... . |
8. Спиши, заменяя единственное число множественным.
Соловей поёт. Жаворонок звенит. Иволга свистит. Волк воет. Сорока стрекочет. Дятел стучит. Клёст скрипит. Комар пищит.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
9. Ответь на вопросы, используя данные в скобках глаголы с НЕ.
Как школьники относятся к книге? (Рисуют на страницах).
Как ты относишься к малышам? (Обижаю, дерусь, ссорюсь)
Как мы ведём себя на уроках? (Шумим, вертимся, разговариваем громко).
Какие правила движения ты соблюдаешь? (Играю на проезжей части).
Как ты бережёшь природу во время прогулки в лес? (Топчу траву, рву цветы, ломаю ветки).
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
10. Вспомни правило правописания собственных имён существительных. Запиши примеры.
Имена: ______________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Отчества: ___________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Фамилии: ___________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Клички животных: ___________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Географические названия: ____________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Названия книг: ______________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Названия журналов: _________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Тренировочные тексты для контрольного списывания (диктанты) в 4 классе
Задание № 1 Зимний лес.
Чудесен русский лес зимой! Белый пушистый снег повис на ветвях деревьев. Смолистые шишки украшают вершины елей. Шустрые синицы пищат в сучьях. На сугробах видны узоры заячьих и лисьих следов. Вот бежит через дорогу белка. Прыгнула на сосну, махнула хвостом. Полетела лёгкая снежная пыль. Постучал молоточком по стволу дятел. (50 слов)
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Задание № 2
Доброта.
Коля побежал в лес насыпать зерна в кормушку. Он увидел на снегу слабую олениху. Рядом лиса ждала близкую добычу. Мальчик отогнал лисицу. Олениха сидела в сугробе и тянула голову. Глаза её были грустные. Коля накормил олениху, устроил постель из веток. Паренёк приносил зверю соль, еду. Олениха робко шагала и лизала соль. Она осталась жива. (54 слова)
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Задание 3 Верблюд.
Верблюд – домашнее животное. Он служит жителям южных краёв уже давно. На верблюдах ездили верхом, возили тюки с грузом, пахали. Верблюд силён и вынослив. В больших горбах король пустыни носит жир. Жир служит ему в пути едой и питьём. После длинной дороги горбы худеют, свисают, как пустые мешки. Попьёт животное воды, поест верблюжьих колючек. И опять горбы полны жира. (59 слов)
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Задание 4 Отважный поступок.
Костя готовился идти в школу. Вдруг он почувствовал запах гари. Мальчик осмотрел квартиру и вышел на лестницу. Из соседней квартиры ползли струйки дыма. Раздавался детский плач. Костя схватил топор и бросился к двери. Дверь рухнула. Хлынул дым. Ребёнок лежал у порога. Костя схватил малыша и выбежал с ним на улицу. (52 слова)
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Задания на лето по русскому языку для 4 класса.
1. Допиши гласную букву, чтобы получилось слово: Д…м, п…ть, п…л, м…л, с…н | 2. Допиши согласную букву, чтобы получилось слово: Лу…, ра…, ро…, со…, ды… | 3.Расставь ударение в словах. Если затрудняешься, посмотри в словарь. Школа, лампа, песня, дело, каталог, лопата. |
| 4.В каких словах букв больше, чем звуков? Выпиши их. Мель, пальто, друзья, радость, море, веселье, шмель. | 5.В каких словах букв меньше, чем звуков? Выпиши их. Пение, самолёт, яблоко, терпение, дочь, енот, тополь | 6. Вставь в предложения нужные по смыслу слова. На грядке растут укроп и …………. По дорожке пробежал …………… Поставь в словах ударение. |
| 7. Подчеркни гласные буквы в словах. Акация, улыбка, магазин, иней, сковорода, страна. | 8. Подчеркни согласные буквы в словах. Июнь, листья, машина, рюкзак, касса, чайник | 9. Расставь ударение в словах. Если затрудняешься, посмотри в словарь. Загадка, волшебник, досуг, портфель, щавель, свёкла. |
| 10. В каких словах букв больше, чем звуков? Выпиши их. Пень, семья, ночь, варенье, коньки, деревья, метель. | 11. В каких словах букв меньше, чем звуков? Выпиши их. Ястреб, поезд, гостья, умение, печь, ель, тюлень | 12. Подчеркни слова, в которых второй слог ударный: Магазин, грусть, город, овраг, салат, сахар, помидор. Напиши два слова, в которых ударение падает на второй слог. |
| 13. Подчеркни гласные буквы в словах. Стол, стулья, тарелка, цветы, ромашка, календарь | 14. Подчеркни согласные буквы в словах. День, месяц, чашка, шило, альбом, мальчик | 15. Вставь в слова пропущенные буквы.Подчеркниорфограммы. С…рока, п…нал, кла….., м…л…ко, в…р…бей, к…рова, д…вочка |
| 16. Запиши слова в алфавитном порядке: шапка, море, кисель, волна, яхта, сосна | 17. В какой группе буквы расположены не в алфавитном порядке? Подчеркни. 1). ь, ы, ъ,э 2). в, г, д, е 3). м, н, о, п 4). ц, ч, ш, щ | 18. Вставь в слова пропущенные буквы. Д…журный, в…рона, р…бота, м…шина, к…р…ндаш, уч…ник Напиши ещё 5 словарных слов: |
| 19. Спиши предложение. Проверь.Поставьзнакиударения. Ученик взял тетрадь и карандаш. | 20. Вставь в слова пропущенные буквы. Составь предложение с одним из слов, запиши. М…дведь, с…рока, д…журный, д…вочка, М…сква, за…ц. | 21. Выпиши слова, в которых звуков меньше, чем букв: кони, зверь, тень, конь, ель, дверь |
| 22. Прочитай текст. Раздели его на предложения. Я иду по лесу вдруг слышу стук дятла его называют санитаром леса дятел лечит деревья от вредителей. Сколько предложений в тексте? _____ Запиши второе предложение. | 23. Напиши слова по образцу: светло – светлый весело - _____________________ хорошо - ____________________ быстро - _____________________ вежливо - ____________________ прилежно - ___________________ Обозначь в словах ударение. Подчеркни слоги с буквой й. | 24. Прочитай, из слогов составь слова, запиши, поставь ударение: ка, бел нок, зво у, ник, че за, ча, да ка, ре ре, та, бя |
| 25. Раздели слова на слоги. Какие слова нельзя переносить? Спиши их.. ребята, львята, подарки, конь, Оля, журавль, аист, льдина | 26. Выпиши слова, которые состоят из двух слогов: акация, звезда, радио, чайник, танец, арбуз, поляна, метро, яма | 27. Вставь пропущенные буквы, напиши два слова на это правило: ч…до, ч…лок, щ…ка, ч...чело, щ…пальце, ч…гун, утащ…, |
| 28. Вставь пропущенные буквы, напиши два слова на это правило: ч…йник, щ…вель, туч…, рощ…, ч…йка, прощ…ние, печ…ть | 29. Вставь пропущенные буквы В лесу журч…л ручей. Птички ищ…т пищ…. Лось идёт в ч…щ… леса. Дятел стуч…л по дереву. Уж… ползут в камыш…. | 30. Подчеркни буквы, написание которых надо проверить: дожди, трава, поля, дождь, гнездо, шарф, грибы, снег, флаг, снега, стрижи, гриб, гора, дрозд, ёж |
| 31. Вставь пропущенные слова: На льду реки звенят ___________. Зарылся в снег _______________. _____________идёт закончить год и старый _____________________. Слова для справок: декабрь, коньки, глухарь, календарь. | 32.Отгадай слово: Первая буква слова стоит в алфавите за буквой О, вторая – за буквой Д, третья – перед буквой У, четвёртая – после Т, пятая – перед буквой Ц. Запиши слово, поставь ударение. | 33. Спиши, вставляя, где надо, мягкий знак: Девоч?ка, пис?мо, васил?ки, точ?ка, бол?шой, бол?ница, туч?ка |
| 34. Вставь пропущенные буквы: М…дведь, за…ц, л…сица, уч…ник, д…журный, т…традь, учит…ль, портфел…, п…нал | 35. Вставь пропущенные буквы, напиши два слова на это правило: пуш…нка, верш…на, ж…знь, ш…ло, выш…вка, наж…вка | 36. Прочитай. Вставь пропущенные буквы. Хорош… зимой ден…ки! Снеж…нки, как пуш…нки, падают на землю. Я беру к…р…ндаши рисуюпуш…стый снег. |
| 37. Прочитай слова. Составь из них предложение, запиши: В, ель, л…су, стояла, высокая. | 38. Спиши предложение, подчеркни согласные: Бурый медведь быстрый, ловкий и очень сильный зверь. | 39. Вставь пропущенные буквы М…двед…, декабр…, буквар…, т…трад…, лос…, л…сица, за…ц, портфел…, п…нал, июн…, сентябр… Напиши предложение с одним из слов: |
| 40. Вставь пропущенные буквы и раздели слова чёрточками на слоги: Звер…ки, бол…ница, мал…чик, пал…то, огон…ки, окун…ки, рел…сы, васил…ки, жил…цы, школ…ники | 41. Подбери к каждому слову проверочное, запиши: ………-р…ка, ………….-р…са ………-м…ха, ………..-з…мля ………-св…ча, ………..-с…ды ………-ст…на, ………..-д…ма | 42. Вставь пропущенные буквы устно подбирая проверочное слово: гл…за, н…га, л…шадка, х…лмы, з…ма, в…лна, зм…я, ст…бы. Напиши два слова на это правило: |
| 43. Вставь пропущенные буквы: Чистая тетра…ь, бурый медве…ь, резиновый сапо…, сильный моро…, зелёный каранда…, цветущий са…, тракторный заво…, большой горо… Подчеркни слова, в которых букв больше, чем звуков. | 44. Спиши. Раздели слова чёрточками для переноса. Александр Сергеевич Пушкин – великий русский поэт. | 45. Спиши слова, раздели их на слоги для переноса: Зёрна, мальчик, чайка, тень, касса, пение, зайчик, зонт, журнал |
| 46. Допиши подходящие по смыслу слова, например: врач лечит. Художник __________________ Учитель ____________________ Строитель ___________________ А что делает солдат? | 47. Ответь на вопросы: Кто чирикает? __________________ Кто каркает?___________________ Кто мычит?____________________ Кто стрекочет? _________________ в словах поставь ударение. Правильность написания слов проверь по словарю. | 48. Спиши без ошибок. У человека должно быть доброе сердце, а у дерева – хороший корень. |
| 49.Прочитай, запиши названия инструментов в алфавитном порядке: Есть у Егора чудесные вещи: Рубанок, пила, молоток и клещи. есть у него и топор с долотом. может Егорка построить дом. | 50. Угадай, что это за слово. Первая буква стоит в алфавите перед буквой Л, вторая – перед буквой П, третья – перед буквой О, четвёртая – перед буквой Э. Напиши это слово, сосчитай, сколько в нём букв и звуков. | 51. Спиши, изменяя слова в скобках по смыслу: Красивый (дубы), тонкий (льды), учебный (годы), свежий (хлеба) |
| 52. Подумай, какую букву в слова надо вставить. Напиши. Гр(о,а)за, н(о,а)ра, в(о,а)лна, з(е,и)мля, л(е,и)цо, тр(а,о)ва | 53. Составь и запиши предложение из данных слов: В, зацвели, чудесные, ландыши, лесу | 54. Подбери для слов каждой строчки проверочное, запиши, поставь ударение, вставь пропущенные буквы: ____________ - зв…зда, к зв…зде ____________ - г…ра, у г…ры ____________- гр…бы, за гр…бами ____________ - ч…сы, у ч…сов ____________ - сл…ды, по сл…дам |
| 55. Используя синий и красный карандаши подчеркни буквы, обозначающие согласные и гласные звуки: Зежибу же си чу ща це Крошка крошечные крошить | 56. Вставь пропущенные буквы у или ю: Ч…лок, ут…г, кольч…га, кл…ч, ч…деса, л…тики, хлоп…шка | 57. Найди слова, которые начинают-ся с буквы з, запиши, раздели на слоги: зпоздзонтиксувзвысозеркалоздзвук |
| 58. Спиши, подчеркни слово из 5 букв и 4 звуков: Платье, обувь и жилище быть должны как можно чище. | 59. Выбери и допиши нужное слово: Рядом с велосипедом стоял (пушок, Пушок) _______________________ Наш дом от врагов спасает собака (малыш, Малыш)________________ | 60. Прочитай текст, раздели его на предложения. Спиши второе предложение: Я насыпал в кормушку пшена сразу слетелись воробьи и синицы они проворно клевали корм. |
| 61. Прочитай проверочные слова и вставь пропущенные буквы: Зубы – зу… берега – бере… Пляжи – пля… дубы – ду… Клады – кла… поезда – поез… Глаза – гла… морозы – моро… | 62. Спиши, изменив слова в скобках, как надо по смыслу: Тяжёлый (труды)______________ Пологий (откосы)_______________ Весёлый (взгляды)______________ Февральский (морозы)___________ | 63. Прочитай слова. Найди в них новые слова, запиши их и поставь ударение Уточка, столб, зубр, щель, полк, удочка |
Дополнительная литература
для чтения и заучивания
в каникулярное время 3-4 классы
1. Пословицы и поговорки (не менее 6) на русском языке – заучиваем
2. Скороговорки (не менее 6) на русском языке – заучиваем
3. Загадки (не менее 6) на русском языке – заучиваем
4. Русские народные сказки (волшебные, бытовые, сказки о животных)
5. Казахские народные сказки - на русском языке
6. Сказки народов мира - на русском языке
7. А.С.Пушкин «У лукоморья дуб зелёный …» - заучиваем.
«Сказка о попе и работнике его Балде», «Сказка о рыбаке и рыбке»
8. И.А.Крылов. Басни «Волк и ягнёнок», «Квартет», «Лебедь, щука и рак», «Мартышка и очки» - заучиваем
9. Л.Н.Толстой. Рассказы для детей
10. Г.Х.Андерсен «Гадкий утенок», «Дюймовочка», «Снежная королева», «Стойкий оловянный солдатик», «Новое платье короля»
11. Редьярд Киплинг «Кошка, которая бродит, где вздумается»
12. Льюис Кэролл «Алиса в стране чудес», «Алиса в зазеркалье»
13. Абай Кунанбаев Отрывки из «Слов назидания» (Қара сөздері)
Требования к уровню подготовки учащихся
·Завести тетрадь
·Если текст для заучивания, переписываем или ксерокс прикрепляем в тетрадь
·Если текст для чтения, пишем в тетради:
·ФИО автора
·Жанр (пословицы, поговорки, скороговорки, загадка, басня, сказка, рассказ, повесть)
·Составляем план
·Характеристика героя произведения (положительные и отрицательные качества)
Образец:
Лев Николаевич Толстой
(1828 - 1910)
«Хозяин и собака»
Рассказ
План
1.Старость собаки
2.Охота на волка
3.Упустила волка
4.Прежняя служба
Хозяин – злой, властный
Собака – охотничья, верная, старая
Математикадан жаздық тапсырма 4-сынып
4-сыныптарға математикадан жаздық тапсырма үш бөлімнен құрылған:
1-бөлім
Көп таңбалы сандар
Шамалармен жүргізілетін есептеулер
Теңдеулер және оларды шешу
Геометриялық фигуралар және олардың қасиеттері
Есептер және оларды шығару
2-бөлім. Алты тапсырмадан құралған бақылау жұмыстары.
1. Өрнектің мәнін тапу2. Тіктөртбұрыштың периметрі мен ауданын табу
3.Есепті шығару
4.Теңдеулерді шешу
5.Өрнектеу
6. Логикалық тапсырма
3 -бөлім. Тест тапсырмалары
1-бөлімі
Жалпы 1-4 –сыныптағы қазақ тілінен өткен тақырыптар бойынша сұрақтарға жауап жазу.
2-бөлімі
«Жазғы қызықтар» атты жазғы жоба
3-бөлімі
Жаттығулар орындау
Дүниетанудан жаздық тапсырмаға ережелер жинағынан құралған.
Математикадан жаздық тапсырма
І . Көп таңбалы сандар
1) Разрядтық қосылғыштарға жікте:318,504,415,7506.
2) Амалдарды орында:
5м 12 см 491 105 5 км 6 дм 97 см
+ -
3м 15 см 2931782 км 2дм 68 см
3) Мына сандарда әр разрядтың неше бірлігі бар? 865; 35 мың; 972 мың; 4 млн 671 мың 507?
4) 4,0,2,3 цифрларын пайдаланып, қандай көп таңбалы сан құрастыруға болады?Әр цифрды бір ғана рет пайдалану керек. Құрастырған сандарыңды разрядтық қосылғыштарға жікте.
5) Салыстыр:
6м 8см 3мм * 7 м 9 см 2 мм
3 т 7ц * 35 ц
3 тәул 26 сағ * 4 тәул
6) Қабырғаларының ұзындығы 5 см 3 мм, 4см 9 мм және 7 см 2 мм болатын үшбұрыштың периметрін табыңдар.
Шамалармен жүргізілетін есептеулер
1) Килограммен өрнекте:
65 т 5 ц 7 кг; 15 т 6 ц 17 кг; 72 т 3 ц 15 кг.
2) Үшбұрыштың бір қабырғасы 5 см, ал екінші қабырғасы одан 3 см ұзын, үшінші қабырғасы екіншісінен 2 см қысқа.Үшбұрыштың периметрін тап.
3) Кесте бойынша есеп құрастырып жаз
Қозғалыс иесі | Жылдамдық | Уақыт | қашықтық |
Жаяу адам | 4 км/сағ | ? | 20 км |
Атты адам | ? | 4 сағ | 48 км |
5) Жолаушы барлығы 800 км жол жүрді. Поезбен жүргеніне қарағанда автобуспен 300 км кем жол жүрді. Автобуспен 50 км/сағ,ал поезбен 55 км/сағ жылдамдықпен жүрсе, жолаушы неше сағат жолда болды?
6) Қырлары 4см болатын текшенің көлемін тап.
Теңдеулер және оларды шешу
1) Есептің шешуін теңдеу құру арқылы шеш.
Теледидар 28000 теңге тұрады.Ол шаңсорғыштан 4 есе қымбат.Шаңсорғыш қанша теңге тұрады?
2) Бір санды 1000-ға бөлгенде нәтижесінде 2 шығып, 947 қалдық қалады.Белгісіз санды тап.
3) Кестені толтыр.
х | 6 000 | 24 000 | 305 000 | 4 000 000 |
Х:10 |
|
|
|
|
Х:100 |
|
|
|
|
Х: 1000 |
|
|
|
|
4) Өрнектердің мәндерін тап
с· 60, мұндағы с = 17 b: 60 мұндағы b = 2820, 2920
Геометриялық фигуралар және олардың қасиеттері
1) Аудандары 16 дм 2 және 1600дм 2 шаршының периметрлерін тап. Осы шаршылардың қабырғалары туралы не айтуға болады?
2) Қабырғалары 4 дм және 40 см екі шаршының аудандарын тап. Осы шаршылардың аудандары туралы не айтуға болады?
3) Кестені толтыр
Ұзындығы | 7 м | 6м | 5 м | 4м |
Ені | 2м | 3м | 4м | 5м |
Периметрі |
|
|
|
|
Ауданы |
|
|
|
|
12-тапсырма
5) Тік бұрышты параллелепипед тәріздес аквариумның ұзындығы 9 дм, ені одан 3 есе қысқа,ал биіктігі енінен 1дм ұзын. Аквариумға неше дм3 су сыяды?
6) Тік төртбұрыштың периметрі 20 дм 12 см. Оның бір қабырғасы 2 дм 3 см болса, екінші қабырғасының ұзындығын тап.
Есептер және оларды шығару
1) Сан мәліметтерді өзіңше алып, есепті шығар.
Арасы км екі қаладан бір мезгілде екі пойыз бір-біріне қарама-қарсы жолға шығып, сағаттан кейін кездесті.Бірінші пойыздың жылдамдығы км/сағ. Екіншісінің жылдамдығын тап.
2) Қысқаша жазуы бойынша есепті шығар.
Керік-750кг
Африка пілі-? 10 есе ауыр
3) Есептің сұрағын қойып аяқта және шығар.
4) 6 литр сұйық май 750 теңге тұрады. Жазира апай 280 теңгеге сұйық май сатып алды.
5) Сыныпта бірнеше ер бала және 16 қыз бала бар. Дене шынықтыру сабағында олар әр қатарда 9-дан 3 қатарға сапқа тұрғызылды. Сыныпта неше ер бала бар?
6) Машина жолда 5сағат болды да,х км жол жүрді. Оның осы қашықтықты жүріп өткен жылдамдығын өрнек түрінде жаз.
7) Ауылдан қалаға қарай автобус және жеңіл машина жолға шықты.3 сағаттан кейін олардың ара қашықтығы 75 км болды.Жеңіл машинаның жылдамдығы 85 км/сағ болса, автобус қандай жылдамдықпен жүрген?
8) Кесте бойынша есеп құрастыр
Бағасы | Саны | Құны |
? | 30 | 1800 теңге |
60 теңге | ? | 2400 теңге |
10) Ғанидың қозылары мен қаздарының жалпы саны 12-ге тең. Ал олардың аяқтарын санап қоссақ, 42 шығады. Ғанидың қозылары мен қаздарының саны қанша?
11) Спортшы 480 см ұзындыққа секірді.Ал оның секіру биіктігі бұдан 4 есе кем болды. Спортшының ұзындыққа секіру қашықтығы оның секіру биіктігінен қанша артық?
12) Шешесі 39 жаста, қызы 5 жаста. Неше жылдан кейін шешесінің жасы қызының жасынан үш есе артық болады?
13) Жайық өзенінің ұзындығы 2530 км, ал Днепр өзенінің ұзындығы одан 250 км қысқа. Днепр өзенінің ұзындығы қанша?
14) Бірдей 25 кітап 3 900 теңге тұрады. 12 кітап үшін қанша теңге төлеу керек болады?
Логикалық есептер
1. «Көкшетау» лагеріне 120 ұлдар мен 180 қыздар келді. Оларды бір бөлмеге 6 баладан орналастырды. Барлық балаларды орналастыруға неше бөлме кетті.
ІІ. Тапсырма №1
1.Өрнектің мәнін тап.29434 – 6 992 : 23 + 675 · 28
44 310 + 1 350 : (180 – 3 600 : 120) · 30
2. Тіктөртбұрыш пішінді стадионның периметрі 3км, ені 200м. Стадионның ауданын тап.
3.Есепті шығар.
Дүкендердің біріне 9 жәшік алма, екіншісіне осындай 6 жәшік алма әкелінді. Бірінші дүкенге 162 кг алма артық әкелінді. Әр дүкенге неше килограмм алма әкелінді?
4.Теңдеулерді шеш.
х-5358:6=3291∙12 у+261∙78=32000-19895.Өрнекте:
6 м2= см2 5 дм3= см3
4 км2= м2 7 а= м2
9 см3= мм3 3 га= а
6. Логикалық тапсырма:Дүкенде барлығы 429 қорап қаймақ, айран және сүт бар. Егер сүт пен айран 304 қорап, айран мен қаймақ 256 қорап екені белгілі болса, онда сүт, айран, қаймақтың әрқайсысы неше қораптан болады?
Тапсырма №2
1.Өрнектің мәнін тап:
1 232 400 : 600 + 236 · 405 : 5 – 9 079
(524∙225:90-818):12+62208:243
2. Тіктөртбұрыштың ұзындығы 6см. Егер оның периметрі 18см болса, онда оның ауданы нешеге тең болады?
3.Есепті шығар.
Екі ұшақ бірдей жылдамдықпен ұшты. Ұшақтардың бірі әуеде 6 сағ, екіншісі 9сағ болды және біріншісінен 2 400 км артық ұшты. Ұшақтар бірінен-бірі қарама-қарсы екі бағытқа ұшқан болса, қазір олардың арақашықтығы қандай?
4.Теңдеулерді шеш.
1 470 – 7 · х = 210 5 680 – (х – 3 297)=3 899
5. Өрнекте:
65000 мм= дм 8270 ц = т
214 м 7 дм = см 45800 кг = ц
7м 25 см 3 мм =мм 32 ц 604 кг = кг
Қорапқа 8 қоңыз бен өрмекші салынған, оларда барлығы 54 аяқ бар. Қоңызда 6 аяқ, өрмекшіде 8 аяқ бар, сонда қорапта олар нешеуден?
Тапсырма №3
1. Өрнектің мәнін тап.
51 200 : 800 + 492 · 300:150
(92∙65:26+712∙405:810)∙615
2. Тіктөртбұрыш пішінді үселдің ауданы 4800см2, ал ені 60см. Оның периметрін тап.
3.Есепті шығар.
Бақшаның ұзындығы 60 м, ал ені одан 24 м қысқа. Бақшаның бөлігі алма ағаштары, қалғаны шие ағаштары. Алма ағаштары шие ағаштарына қарағанда қанша квадрат метр жерді кем алып тұр?
4.Теңдеулерді шеш:
х:121=7000- 6871 1995:х= 638 765- 638 100
5. Өрнекте:
726 мин = сағ мин
41862 кг = т ц кг
3м= дм= см= мм
Бір үйде 100 пәтер бар. Үй нөмірі жазылған тақтайшада 9 цифры неше рет кездеседі?
Тапсырма №4
1. Өрнектің мәнін тап.
22987 – 308 · 72 : 44 + (932 748 – 19 809)
(6 910-754) :57+ 26∙ 603
2. Алқапта тіктөртбұрыш пішінді аудандары бірдей екі жер телімі бар. Біріншісінің ұзындығы 300 м, ені 280 м. Ал екіншісінің ені 200 м болса, онда оның ұзындығы қандай болады?
3. Есепті шығар.
Екі қаладан бір уақытта бір-біріне қарама-қарсы бағытта 2 пойыз шығып, 4 сағаттан кейін кездесті. Олардың бірінің жылдамдығы 62км/сағ, екіншісінікі 68 км/сағ. Екі қаланың арасындағы қашықтықты тап.
4.Теңдеулерді шеш.
d : 121 = 7000 – 6 871 (у:4-35)∙120=3000
5. Өрнекте:
210 мин = cағ мин 52643 кг = т ц кг2 м = дм = см = мм 5 дм 2 = см2 = мм2
6.Логикалық тапсырма:
Екі ыдыста 20 л бензин бар. Егер бір ыдыстан екінші ыдысқа 1 л бензин құйса, екеуіндегі бензиннің мөлшері теңдей болады. Ыдыстардың әрқайсысында неше литр бензин бар?
Тапсырма №51.Өрнектің мәнін тап.
( 11 437+ 128∙ 31): (1 030-793)
221∙ 384:(52 014-51 975) ∙28
2. Ұзындығы 400 м, ені 300 м жерге сәбіз отырғызылды. Әр 100 м2 жерден
4 ц сәбіз жинап алынды. Барлық жерден қанша центнер сәбіз жинады?
3.Есепті шығар:
66 км арақашықтықта орналасқан екі елді мекеннен бір уақытта бір- біріне қарама- қарсы бағытта екі велосипедші шықты. Бірінші велосипедшінің жылдамдығы 12 км/ сағ, екіншісінікі 10 км/сағ. Олар неше уақыттан кейін кездеседі?
4. Теңдеулерді шеш:
14 400 : (270 – х) +520=680 2 570 + (х – 520) = 6 579
5.Өрнекте:7 м2 = дм2 = см2
506 см = дм см
3 га = а = м2
2м = дм = см= мм
6.Логикалық тапсырма:Әмір бір сан ойлап, оның бестен бір бөлігін тапты, оған 42 – ні қосқанда 60 шықты. Әмір қандай сан ойлады?
Тапсырма №6
1.Өрнектің мәнін тап.
44310 + 1 350 : (180 – 3 600 : 120) · 30
2914 + 140 592 : 16 : 101 – 1 723
2. Бірінші тіктөртбұрышты жердің ұзындығы 36 м, ал ені 20 м. Егер екінші жердің ұзындығы біріншіге қарағанда 6 м кем болса, онда оның ені нешеге тең?
3.Есепті шығар.
Жиһаз жасайтын цехтардың бірі 8 жинақ, екіншісі осындай 12 жинақ жиһаз шығарды. Бірінші цех екінші цехқа қарағанда қаптағыш материалды 48 дм2 аз жұмсады. Цехтардың әрқайсысы қаптағыш материалдың неше квадрат дециметрін жұмсады?
4.Теңдеулерді шеш.8 215 – х = 424 : 53
(50∙ у+160)-60=500
5.Өрнекте:12 м3 = см3 72 сағ = тәул
476 дм = см 45000 кг = т
845 см = м дмсм 5 апта = тәул.
6.Логикалық тапсырма:60 м мата 3 бөлікке бөлінді. Бірінші бөлік екіншісінен 10 м артық және үшіншісінен 10 м кем. Бөліктердің ұзындықтары қандай болады?
Тапсырма №7
1.Өрнектің мәнін тап.
9088 + 201 · 112 – 6 464 : (15 049 – 37 · 404)
4 605∙ 37: 15- (23∙ 14- 185) ∙ 82
2. Ұзындығы 25 м, ені 15 м, тереңдігі 2 м бассейннің көлемін есептеп тап.
3.Есепті шығар
Екі көлік бірдей жылдамдықпен бірінен-бірі қарама-қарсы екі бағытқа жүрді. Олардың бірі жолда 7 сағ, екінші көлік 9 сағ болып біріншісінен 180 км артық жүрді. Көліктер бір-бірінен қандай қашықтықта?
4. Теңдеулерді шеш.387 : х = 513 : 57
(а:700+200)-600=1000
5. Өрнекте:630 км = м 6ғ.507 жыл = жыл
6600 см = м = дм 5 мин 15 с = с
8м 16 см = мм 3 га = м2
Сөреде кітаптар тұр. Сөреге тағы 17 кітап қойылды. Сөреден кітаптардың жартысы алынғаннан кейін, онда 18 кітап қалды. Бастапқыда сөреде неше кітап болды?
Тапсырма №8
1.Өрнектің мәнін тап.
380 193 – 200 785 – 537 · (47 008 : 904)
391∙ 37: 17∙ (2 248: 8- 162)
2.Қонақ бөлменің ауданы 135 м2, ал ұзындығы 15 м. Қонақ бөлменің енін тап.
3.Есепті теңдеу құру арқылы шығар.
Футбол кеудешесі, қысқа шалбар және жеңіл аяқ киім үшін 9 890 теңге төленді. Футбол кеудешесі 1385 теңге тұрады, аяқ киім одан 3 540 теңге қымбат. Қысқа шалбар неше теңге тұрады?
4.Жер телімінің ауданы 224 м2 ұзындығы 16м. Оның периметрін тап.5.Өрнекте:
78 т = ц = кг 380 мин = сағ мин
256 дм = см 3 тәул 15 сағ = сағ
4 дм = см мм 65 тәул = апта тәул.
6.Логикалық тапсырма:
Әсел мен Ләззатта барлығы 40 кәмпит болды. Олар кәмпитті бірдей мөлшерде жегенде, Әселде 15 кәмпит, ал Ләззатта 9 кәмпит қалды. Әселде неше кәмпит, Ләззатта неше кәмпит болды?
Тапсырма №91.Өрнектің мәнін тап.
29434 – 6 992 : 23 + 675 · 28
44 310 + 1 350 : (180 – 3 600 : 120) · 30
2. Тіктөртбұрышты жердің ұзындығы 216м2, ал оның ұзындығы 18 м. Осы жердің периметрін тап.
3.Есепті шығар.
Екі ұшақ бірдей жылдамдықпен ұшты. Ұшақтардың бірі әуеде 6 сағ, екіншісі 9сағ болды және біріншісінен 2 400 км артық ұшты. Ұшақтар бірінен-бірі қарама-қарсы екі бағытқа ұшқан болса, қазір олардың арақашықтығы қандай?
4. Ұзындығы 8м, ені одан 2 есе қысқа, ал биіктігі енінің бөлігін құрайтын бөлменің көлемін есепте.
5. Өрнекте:
210мин = cағ мин 52643 кг = т ц кг
2 м = дм = см = мм 5 дм 2 = см2 = мм2
6. Логикалық тапсырма:
Екі бөлмеде 56 адам бар. Бірінші бөлмеге тағы 12 адам, екінші бөлмеге 8 адам келгенде, екі бөлмедегі адамдар саны теңелді. Бастапқыда әр бөлмеде неше адамнан болды?
A) 50
B) 40
C) 100
D) 30
2. Килограммен жазыңыз: а) 2 ц 50 кг б) 1 т. В) 3ц 2кг
А) 25кг, 10кг, 32кг
В) 205кг, 100кг, 320кг
С) 250кг, 1000кг, 302кг
D) 2050кг,100кг, 3020кг
3. Есептеңіз: 783-252•2-279
А) 100
В) 36
С) 50
D) 0
4. Еңбек сабағында екінші сынып оқушылары 24 балға, ал үшінші сынып оқушылары 72 баға жасады. Үшінші сынып оқушылары 2 сыныпқа қарағанда неше балға артық жасады?
А) 99
В) 48
С) 84
D) 46
5. Есептеңіз: 783 – 252 • 2 - 279
А) 15
В) 10
С) 0
D) 20
6. Құлынның салмағы 35 кг, бұл үйректің салмағынан 7 есе үлкен. Үйректің салмағы неше?
А) 5
В) 7
С) 10
D) 6
7. Есептеңіз: 138: 3+111
А) 157
В) 769
С) 154
D)149
8. Есептеңіз: 35 • 4 + 29 • 3
А) 237
В) 347
С) 227
D) 440
9. 54м матадан 9 костюм тігілді, тура соншама көйлекті 27м матаға тікті. 1 костюмге көйлекпен салыстырғанда канша метр мата артық жұмсалды?
А) 4
В) 6
С) 5
D)3
10. Есептеңіз: (23000+51000)+14000
А) 80000
В)98000
С)84000
D)88000
11. Теңдеуді шешініз: 76000 – Х = 6000
А) 700000
В) 70000
С) 7000
D)700
12. Есептеңіз: 497+ С=5300
А) 5497
В) 4973
С) 3953
D)4803
13. Есептеңіз: 14307:3
А) 7102
В) 5609
С) 4769
D) 8779
14. Есептеңіз: 40070кг • 6
А) 320400кг
В) 224200кг
С) 404200кг
D)240420кг
15. Ауылдан екі велосипедші бірдей уақытта қарама-қарсы бағытта жүріп кетті. Бірінші велосипедшінің жылдамдығы 12км/сағ, ал екіншінікі 10 км/сағ. 2 сағаттан соң олардың бір-бірінен арақашықтығы қандай болады?
А) 43 км
В) 44 км
С) 28 км
D) 34 км
16. Төртбұрышты бөлменің ұзындығы 6 см, ал ені Х см екені белгілі болса оның ауданын есептеніз.
А) 5Х
В) 12Х
С) 3Х
D)6Х
17. Мәнін табыныз: 64203 : 3 – 72018 : 9
А) 13499
В) 14939
С) 13399
D)14993
18. Дүкенде 3 күн бойы 42000 теңгеге тауар сатылды. Бірінші күні – 22000 теңгеге, ал екінші күні одан 2 есе аз суммаға. Үшінші күні қалған тауар сатылды. Үшінші күні сатылған тауардын суммасын табыныз.
А) 9000
В) 900
С) 90
D)9
19. Теңдеуді шешініз: Х – 560 : 7 = 20000
А) 20180
В) 20080
С) 23180
D) 23080
20. Ыңғайлы жолмен есептеңіз: 150х(2х9)
А) 2700
В) 2200
С) 1570
D)2730
2-нұсқа
Математика 4029
1. Асханаға 300кг күріш және одан 3 есе аз қант алып келді. Асханаға канша килограмм қант алып келді?
А) 200
В) 150
С) 100
D) 300
2. Центнермен жазыңыз: I-) 3т100кг= II-) 5т = III-) 1000кг=
А) 310ц, 50ц, 100ц
В) 310ц, 50ц, 10ц
С) 31ц, 5ц, 11ц
D) 3100ц, 5ц, 1000ц.
3. Есептеңіз: 884 : 4 + 696 - 400
А) 517
В) 688
С) 157
D)167
4. Мектепте 30 мұғалім және 450 оқушы. Мұғалімдердің саны оқушылардан нешеге аз?
А) 350
В) 420
С) 300
D)480
5. Құлынның салмағы 28 кг, бұл үйректің салмағынан 7 есе үлкен. Үйректің салмағы неше?
А) 3кг
В) 7кг
С) 4кг
D) 5кг
6. Есептеңіз: (747+156):3+346
А) 674
В) 747
С) 647
D)947
7. Есептеуді орындаңыз: (138:3+111)+6х7
А) 619
В) 791
С) 199
D) 339
8. Есептеңіз: 189:9-75:25
А) 18
В) 15
С) 17
D) 19
9. Шеберханада 7 қоянбөрік және 7 тымақ тікті. Әр қоянбөрікке 2 теріден, ал тымаққа 4еуден жұмсалды. Жалпы қанша тері жұмсалды?
А) 72
В) 42
С) 13
D)31
10. Есептеңіз: (230000 + 510000) + 140000
А) 67000
В) 890000
С) 790000
D)880000
11. Теңдеуді шешініз: Х + 20000 = 80000
А) 60000
В) 600
С) 60
D) 6000
12. Теңдеуді шешініз: С- 98 =1300
А) 1813
В) 1287
С)1319
D)1398
13. Есептеңіз: 4769х3
А) 17698
В) 13703
С) 14307
D)16138
14. Есептеңіз: 15450 км : 5
А) 2090км
В) 3090км
С) 4905км
D) 3950км
15. Арақашықтығы 81км болатын екі ауылдан, бірдей уақытта бір-біріне қарай 2 көлік шықты. Бірінші көліктің жылдамдығы 12 км/сағ, ал екіншінікі 15км/сағ. Қанша сағаттан соң олар кездеседі?
А) 3сағ
В) 4 сағ
С) 5 сағ
D)6 сағ
16. Алмас екі костюм үшін 7200 тенге төледі. Егерде пальто костюмнан 2 есе артық турса, Алмас екі пальто үшін қанша теңге төлеу керек?
А) 1444
В) 3600
С) 7206
D)14400
17. Төртбұрышты бөлменің ұзындығы 5 см, ал оның ауданы 30м2 екені белгілі болса, Бөлменің енін есептеніз.
А) 5м
В) 4м
С) 6м
D)3м
18. Өрнектің мәнін табыныз: 17619 • 5 + 6120 • 3
А) 11645
В) 106455
С) 17654
D) 176455
19. Теңдеуді шешініз: 3090:10-Х=209
А) 100
В) 110
С) 120
D) 130
20. Ыңғайлы жолмен есептеңіз: 560: (10х7)
А) 5
В) 7
С) 6
D) 8
ЕРЕЖЕЛЕР
1-4 сынып оқушыларына арналған
Тараз қаласы
Дүниетану
1 – сынып
1.Аспан, ай, күн, жұлдыз, тау, тас, өзен, көл, ағаш, бұта, аң, құс – осылардың барлығы табиғатты құрайды.
2.Ал, жел, жауын – шашын (қар, жаңбыр, бұршақ, қырау), боран, қардың еруі, судың тасуы – табиғат құбылыстары.
3.Тау, тас, ағаш, бұта, аң, құс – табиғат заттары.
4.Өсімдік, жануар, адам – тірі табиғат.
5.Жер, су, ай, күн, жұлдыз, ауа, күннің жылуы, жарығы – өлі табиғат.
6.Айналадағы дүниеде төрт тұс бар. Олар: солтүстік, оңтүстік, батыс, шығыс.
7.Өсімдіктердің үш тобы бар. Олар: ағаш, бұта, шөп.
8.Өсімдік мүшелері: жапырақ, бүршік, бұтақ, гүл, тамыр, дің, жеміс.
9.Шөп текті өсімдіктердің түрі: жапырағы, гүлі, сабағы, тамыры.
10.Тұқым – өсімдіктің ұрпағы.
11.Өсімдіктердің бәрі тұқымнан көбейеді.
12.Халық киіктің лағын «құралай» деп атайды. Көктемнің ортасында күн бір аптадай салқындайды. Жауын – шашындатып, суық жел соғады. Осы кезде лақ орнынан тұрып, енесіне еріп кетеді. Сондықтан халық бұл желді «құралай желі» деп атайды.
13.Балық пен бақа жұмыртқасын «уылдырық» дейді. Олар уылдырығын суға шашады.
14.Дернәсіл – жәндіктер мен жануарлардың белгілі кезеңде жұмыртқадан жарып шыққан, әлі есейіп өспеген баласы.
2-сынып
1. Жай көзбен қарағанда көз жеткен жерге дейінгі кеңістік «көкжиек» деп аталады.
2. Аспан мен жердің астасқан жерінен ойша сызық жүргізсек, оны «көкжиек сызығы» дейміз.
3.Көкжиек тұстарын анықтайтын арнаулы құрал бар. Ол – компас.
4. Компас – дөңгелек сағат тәрізді құрал. Оның ішінде жылжымалы тілі бар. Тілдің бір ұшы – көк, екінші ұшы – қызыл. Тіл дөңгелек қораптың ортасына орнатылған. Ал дөңгелек қорапта көкжиек тұстары С, З, Ю, В әріптерімен белгіленген.
5. Бір заттың көлемін кішірейткенін көрсететін санды «масштаб» дейді.
6. Жердің бетіндегі өсімдік өсетін борпылдақ, жұмсақ қабат – топырақ.
7. Тамыр – өсімдіктің негізгі және жер астындағы мүшесі.
8. Сабақ – өсімдіктің маңызды мүшесінің бірі. Ол өсімдіктің барлық мүшелерін бір бірімен жалғастырып, біртұтас тірі организм ретінде тіршілік етуін қамтамасыз етеді.
9. Салқын түскен кезде жапырақтағы хлорофил жойылады. Оған себеп – күн көзі қызуының азаюы. Жапырақтар бозарады, қурап сарғаяды.
10. «Тыңайту» дегеніміз – өсімдікке керекті қоректік заттарды топыраққа қосымша араластыру. Олар. Көң, құстардың саңырығы, қарашірік, шымтезек.
11. Кәдімгі қызғалдақты алсақ, ол өсіп шығады, гүлдейді, тұқым береді де, қурап қалады. Сонда ол бір жыл ғана тіршілік етеді. Мұндай өсімдіктерді бір жылдық өсімдіктер дейді.
12. Сәбізді алсақ, ол екі жылдық өсімдік, ол екінші жылы ғана гүлдейді. Ал бірініші жылы өсіп, тамырына қоректік заттар жинайды.
13. Кейбір өсімдіктер – көп жылдық, олар бірнеше жыл тіршілік етеді.
14. Көбею дегеніміз – әр өсімдіктің өзі сияқты ұрпақ қалдыруы. Сол өсімдіктердің санын көбейту.
15. Құлпынай өсімдігінен жазда бірнеше төсемелер (жатаған) сабақ шығады. Оны «мұртша» - дейді.
16. Сабақтың бір тұқымын «қалемше» - дейді.
17. Ауа, қорек, жылу, су, жарық жануарлар тіршілігіне ең қажетті жағдайлар болып табылады екен.
18. Тірі жануарларды аулап, ұстап жейтін жолбарыс, қасқыр, сілеусін, кәдімгі үй мысығы сияқты жануарларды жыртқыштар дейді.
19. Көбелектер мен шегірткелердің аталған бейімдігін бүркеніш рең дейді.
20. Ызылдақ қарашыбындікі – қорғаныш рең.
21. Қанқыздың бейімділігі сақтандырғыш рең деп аталады.
22. «Ұрпақ – тіршіліктің жалғасы» - деген өте дұрыс тұжырым.
3 – сынып
1. Адам денесінің тірегі – қаңқа. Адам қаңқасы бас, кеуде, қол, аяқ сүйектерінен тұрады.
2. Адамның қаңқасы: бас сүйек, жауырын, қабырғалар, төс сүйек, тоқпан жілік, омыртқа жотасы, кәрі жілік, садақ, шынтақ, жамбас сүйектері, қол басы сүйектері, ортан жілік, асықты жілік, аяқ бас сүйектері, шыбық сүйектері.
3. Қанның ағзаны аралап қозғалуын қан айналымы дейді.
4. Қанның жүректен қан тамырларына күшпен айдап шығарылу серпіні бірден қан тамырларына беріледі. Оны тамырдың соғуы дейміз.
5. Жүректен қан арқылы ағзаға қажетті қоректік заттар мен оттегін тасымалдау және оны зиянды заттардан тазарту қызметін атқарады.
6.Мұрын қуысы, кеңірдек, ауа тамырлары, өкпе- тыныс алу мүшелері.
7. Асқорыту мүшелеріне ауыз, жұтқыншақ, өңеш, қарын, ішек, бауыр жатады.
8. Адамның жүйке жүйесі мидан, жұлыннан және осы жұлыннан дененің барлық мүшелеріне тарайтын жүйке тамырларынан тұрады.
9. Көз – көру мүшесі.
10. Құлақ – есту мүшесі.
11. Мұрын – иіс сезу мүшесі.
12. Тері – сипап сезу мүшесі.
13. Табиғат заттары мен құбылыстарын тікелей көріп, ұстап, дыбысы болса тыңдап, естіп зерделеу жолдарын бақылау әдісі дейді.
14. Тәжірибе дегеніміз шындыққа сынақ жүргізу арқылы көз жеткізу, танып білу.
15. Ауаның температурасын термометр аспабымен өлшейді.
16. Табиғат денелері мен құбылыстарын зерделеуге градус, сағат, минут, сантиметр, метр, килограмм, грамм сияқты математикалық өлшемдер пайдаланылады.
17. Адамды жан – жағынан қоршаған нәрселердің бәрі дене деп аталады.
18. Күн, Ай, жұлдыз, бұлт, тас, аң, құс – табиғи денелер. Адам да – табиғаттың бір бөлігі.
19. Үй, машина, үстел, орындық, кітап, дәптер, қарындаш, доп т.б. – жасанды денелер.
20. Тірі денелердің жиынтығы тірі табиғат деп аталады.
21. Өлі денелер қоректенбейді, өсіп – өнбейді, көбеймейді. Олар өлі табиғатты құрайды. Ауа, бұлт, құм, тас өлі табиғатқа жатады.
22. Заттарды бір – бірінен қасиеті жағынан айыруға болады. Қатты, жұмсақ, тәтті, ащы, серпімді т.б.
23. Табиғаттағы өзгерістердің барлығы табиғат құбылыстары деп аталады.
24. Белгілі бір заттың өлшемі кішірейтілгенін көрсететін санды масштаб дейді.
25. Жер бетінің қағазға өте кішірейтіліп салынған бейнесін географиялық карта дейді.
26. Өзен, көл және жер бедері бейнеленген картаны физикалық карта дейді.
27. Мемлекеттер мен олардың бөліктері көрсетілген картаны саяси карта дейді.
28. Ауа қызғанда көлемін үлкейтіп, суығанда – кішірейтеді.
29. Жер бетіндегі ауаның бір жерден екінші жерге ауысуын жел деп атайды.
30. Желдің күші мен бағытын ауа райын бақылайтын станцияларда желбағар (флюгер) деп аталатын арнаулы құралмен анықтайды.
31. Ұсақ су тамшыларының шоғырлануынан жер бетіне тұман түседі.
32. Жер бетінен жоғары көтерілгенде де ауа салқындайды. Оның құрамындағы бу ұсақ су тамшыларын бөліп шығарады. Олар шоғырланып бұлт құрайды.
33. Бұлтты құрайтын су тамшылары бір – бірімен бірігіп ауырлайды да, жерге жаңбыр болып жауады.
34. Жаңбыр, қар, бұршақ – жауын-шашынның түрлері.
35. Ауа – райы жиі өзгеріп тұрады. Ауа – райының жай – күйін метереологиялық станцияларда бақылап отырады.
36. Табиғатта су үш күйде: сұйық, қатты және газ күйінде болады.
37. Құрлық бетіне түскен судың біразы жерге сіңіп жер асты суын құрайды.
38. Су оны өткізбейтін екі қабаттың ортасында жатса, онда бұрғылағанда үлкен қысыммен атқылайды. Мұндай құдықты артезиан құдығы дейді.
39. Сайдың түбінен шыққан бұлақ ылдиға қарай сылдырап ағады. Оны жылға дейді.
40. Өзеннің ағып шығатын жері бастауы деп аталады.
41. Уақытша пайда болатын ағыстардан ерекшелігі – өзен жер бетіндегі белгілі бір ойысты бойлап ағады. Ол арна деп аталады.
42. Негізгі үлкен өзеннен басқа ұсағырақ өзендер негізгі өзеннің саласы деп аталады.
43. Өзен көлге немесе теңізге барып құяды. Оның көлге, теңізге барып қосылатын жерін сағасы деп атайды.
44. Суға тапшы құрғақшылық жерлерде қолдан көл жасалынады. Оны жасанды көл дейді.
45. Жер қыртысын толтырып жатқан денелер тау жыныстары деп аталады.
46. Тығыз тау жыныстары гранит, мәр-мәр, құмтас, тас – көмір және басқалары жатады.
47. Майда тау жыныстары – құм және саз.
48. Жерден қазып алынатын, адам қажетіне жұмсалатын тау жыныстары пайдалы қазбалар деп аталынады.
49. Жанғыш пайдалы қазбаларға тас көмір, мұнай және газ жатады.
50. Кен пайдалы қазбаларына құрамында металл кездесетін тау жыныстары жатады. Оларды өңдеу арқылы темір, мыс, қорғасын, алюминий және басқа металдар алынады.
51. Кенге жатпайтын пайдалы қазбалар қышқыл алуға, тыңайтқыштар өндіруге, құрылыс қажетіне пайдаланылады. Бұл топты тұз, фосфорит, әктас, мәрмәр, гранит, құм, саз т.б. құрайды.
52. Жердің өсімдік өсетін беткі құнарлы қабаты топырақ деп аталады.
53. Топырақтың тау жыныстарынан басты айырмашылығы – құнарлылығы.
54. Ылғал сүйгіш өсімдіктер – шалғындық беде, бақбақ ылғалы жеткілікті топыраққа өседі.
55. Жантақ,сексеуіл–құрғақшылыққа төзімді өсімдіктер.
56. Жылу сүйгіш өсімдіктер – мақта, асқабақ, күріш, қияр, жүгері, үрмебұршақ.
57. Суыққа төзімді өсімдіктер – бидай, сұлы, арпа.
58. Жарық сүйгіш өсімдіктер – мақта, жүгері, жолжелкен, өгейшөп, қоңыраубас.
59. Көлеңкеге төзімді өсімдіктер – қырлы шөп, саумалдық, әйкен, қырыққұлақ, қазтабан.
60. Бір жыл ішінде тұқымнан өсіп, жаңа тұқым берген соң өз тіршілігін тоқтататын бидай, күнбағыс, қызанақ т.б. сияқтыларды біржылдық өсімдіктер дейді.
61. Екіжылдық өсімдіктер де бар. Олар: пияз, орамжапырақ.
62. Көптеген өсімдіктер ұзақ тіршілік етеді. Мысалы: емен 1000 – 1500 жыл, қайың 150 жыл, сарықараған 50жыл т.б. Шөптесін өсімдіктер көпжылдық түрлері көп.
63. Өсімдіктер жабайы және мәдени болып екіге бөлінеді. Жабайы өсімдіктер өздігінен өссе, мәдени түрлерін адамдар қолдан күтіп, баптайды.
64. Қоңыз, көбелек, бал арасы бір топқа – бунақденелілерге жатады.
65. Алматы, Ақсу – Жабағылы, Қорғалжын, Наурызым, Марқакөл сияқты мемлекеттік қорықтар бар.
66. Әрбір егеменді елдің өзіне тән мемлекеттік рәміздері, яғни белгілері болады. Оған Ту, Елтаңба, Әнұран жатады.
67. «Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік тіл – қазақ тілі деп көрсетілген.
68. Отанды қорғау үшін қарулы Күштер ұйымдастырылады. Республика қарулы Күштерінің Жоғары Бас Қолбасшысы – Президент.
69. Қазақстанның Қарулы Күштері Құрлықтағы әскер тобынан, Әскери әуе күштерінен және Әскери теңіз флотынан тұрады.
70. Біздің мемлекетіміздің басшысы Президент.
71. Республикадағы заң шығару жұмыстарымен Парламент айналысады. Ол екі палатадан, яғни құрамдас бөліктерден тұрады. Жоғары палата – Сенат, төменгі палата – Мәжіліс деп аталады.
72. Үкіметті Премьер – Министр басқарады.
73. Ақ күріштен мол өнім алуда алға шыққан адам – атақты күрішші – Ыбырай Жақаев еді.
74. Ақтөбе облысында ақ тарының атасы болған Шығанақ Берсиев.
75. Қаныш Имантайұлы Сәтбаев – Қазақстан жер қойнауын зерттеген алғашқы ғалым.
4 – сынып
1.Әлемнің жеті кереметі:
·Хеопс пирамидасы. Үлкен Сфинкс.
·Семирамиданың аспалы бағы.
·Александрия манары.
·Зевс мүсіні.
·Галикарнас кесенесі.
·Родос алыбы.
·Артемиданың ғибадатханасы.
2.Табиғатты зерттеу жұмыстарында өте ертеден бастап қазіргі кезге дейін бақылау әдісі қолданылып келеді.
3.Тікелей бақылауға келмейтін белгісіз құбылыстардың сырын ашу үшін арнайы тәжірибелер жасалады.
4.Көкжиек тұстарына байланысты бағытты анықтау бағдарлау деп аталады.
5.Қазақ жері ұлан – байтақ кең. Ол 2 миллион 724 мың шаршы киллометр аумақты алып жатыр.
6.Жазық деп құрлық бетінің тегіс немесе сәл белесті алқаптарын айтады.
7.Бетінде төбе көп кездесетін жазықты төбелі жазық дейді.
8.Төбелер бір – бірімен жалғаса тұтасып жатса қыратты құрайды.
9. Кейде үсті тегіс, бірыңғай қыратты жерлер кездеседі. Олар – үстіртті жазықтар.
10.Жыра судың жер бетін жырып, тілімденуінен пайда болады.
11.Жер бетінің ерекше биік тұстарын тау дейді.
12.Қатты тау жыныстарының бөлшектеніп, ұсақталуын үгілу деп атайды.
13.Қатты тау жыныстарынан тұратындықтан төбелердің басы сүйір келеді. Ондай төбені шоқы дейді.
14.Биік жоталар бір – біріне жалғасып ондаған, кейде тіпті жүздеген киллометрге дейін созылып жатады. Мұндай жалғаса тізіліп жатқан таулар тау жотасы деп аталады.
15.Металл алу үшін ең алдымен кенді бос тау жыныстарынан бөліп алады, оны кенді байыту дейді.
16.Қара металл кендеріне: магнитті теміртас, қоңыр және қызыл теміртас жатады.
17.Түсті металдарға мыс, қорғасын, мырыш, алюминий жатады.
18.Жанғыш пайдалы қазбаларға – тас көмір (антрцит), кәдімгі тас көмір, қоңыр көмір, мұнай, газ.
19.Құрамынан металл қорытып алынбайтындықтан кенге жатпайтын пайдалы қазбалар деп атайды.
20.Кенге жатпайтын пайдалы қазбаларға – тұз, фасфорит, асбест, әктас, бор, мәрмәр, ұлутас.
21.Су үш түрлі күйінде кездеседі: мұз, су және бу.
22.Судың бір қасиеті – жақсы еріткіштігі.
23.Жерге сіңген су тау жыныстарындағы әр түрлі минералл заттарын ерітеді. Бұдан судың физикалық қасиеті өзгереді. Дәм және иіс пайда болады. Жаңа қасиеттерге ие болған осындай жер астынан шығатын суларды минералды сулар деп атайды.
24.Қазақстанда үлкенді – кішілі өзендер көп. Олардың бастылары: Жайық, Ертіс, Есіл, Тобыл, Сырдария, Іле, Нұра, Сарысу, Торғай,т.б.
25.Ауа қабатында жанған аспан денелерінің сынықтары болады. Кейбіреулерінің жерге жетуі де мүмкін. Олар метеориттер деп аталады.
26.Шалғын жануарлары мен өсімдіктері – шалғындық жоңышқа, қылтанақсыз арпабас, шалғындық атқонақ, жұпаргүл, күреңот, тышқанбұршақ, бөдене, уқорғасын, сарғалдақ, шегірткелер, түкті аралар, саршұнақ, көртышқан.
27.Дала өсімдіктері – сары гүлді қазжуалар, жауқазындар, жаушықтары, қаражусан, көкек пен теріскен, боз, бетеге, жусан, қазжуа, ботагөз, мыңжапырақ.
28.Дала жануарлары – тышқан, қосаяқ, саршұнақ, бозторғай, бүркіт, тасбақа, түлкі, қасқыр, қарсақ, ор қоян.
29.Шөл өсімдіктері – қызғалдақтар, ақ таспалар, жауқазындар, шырыштар, селеубояу, құмқарағанның шекілдеуігі, құмаршықтар, ақсексеуіл.
30.Шөл жануарлары – қарақұйрық, ақбөкен, бұлдырық, сексеуіл жорға торғайы.
31.Орман – тоғай өсімдіктері – қайың, көктерек, шыршалы.
32.Орман – тоғай жануарлары – сілеусін, борша тышқан, тиін, тоқылдақ, көкқарға, шымшық, құмырсқа, бұғы, елік, қасқыр, түлкі, т.б.
33.Су қоймасы өсімдіктері – қалың құрақ, шоқ – шоқ қоға, қамыс, балықот, балдыр.
34.Су қоймасы жануарлары – инелік, суаршындар, тоспа ұлуы, сазқұндыз, кәмшат, құндыз.
35.Таулы өсімдіктер – қайың, тал, терек, тобылғы, итмұрын, шырша, қарағай, көктерек, ырғай, жабайы алма, өрік, долана, мойыл, шырғанақ, қарақат, таңқурай.
36.Таулы жануарлар – барыс, сілеусін, арқар, қозықұмай, бүркіт, үкі, жапалақ, құр, шіл, тоқылдақ.
37.Жерге ең жақын жұлдыз – Күн. Оның төңірегінде жерді қоса есептегенде 9 ірі аспан денесі айналып жүреді. Олар планеталар деп аталады («планета» - грекше «адасушы жұлдыз» деген сөз).
38.Күн және оны айналып жүретін пленаталар мен олардың серіктері Күн жүйесін құрайды.
39.Жер бетінің су басып жатқан аса ірі кеңістіктерін мұхит деп атайды.
40.Мұхиттың құрлыққа кіріп жатқан шағын бөліктерін теңіз құрайды.
41.Жер шарында 4 мұхит бар. Олар – Тынық, Атлант, Үнді, Солтүстік Мұзды мұхиттары.
42.Құрлықтың жан – жағынан мұхиттармен қоршалған ірі бөліктері материк деп аталады. Материктер алтау, олар – Еуразия, Африка, Аустралия, Солтүстік Америка, Оңтүстік Америка және Антарктида.
43.Жер шарының жорамал білігі бетіне шығатын жерлеріндегі нүктелерді полюстер дейді.
44.Глобуста полюстерден бірдей қашықтыққа экватор сызығы жүргізіледі (латынша «экватор» - «теңейткіш» деген сөз). Экватор сызығы жерді тең екі жарты шарға –солтүстік және оңтүстік жарты шарға бөледі.
45.Экваторға қатарластыра белгілі бір қашықтық сайын жүргізілген сызықтарды параллельдер дейді (грекше «параллель» - қатар жүруші деген сөз).
46.Глобуста солтүстік және оңтүстік полюстердің арасын қосатын шеңбер түріндегі сызықтар бар. Олар – мередиандар.
47.Белгілі бір градус сайын жүргізілген параллельдер мен мередиандар глобустың бетін тор көздерге бөледі. Оны глобустың градус торы деп атайды.
48.Жер өз білігінен батыстан шығысқа қарай 24 сағатта бір рет толық айналып шығады. Жердің өз білігінен айналып шығуына кеткен уақыт тәулік деп аталады. Тәулік бір күн мен бір түннен тұрады.
49.Жердің күн төңірегіндегі басып өтетін жолы жер орбитасы деп аталады.
50.Жердің Күнді толық 1 рет айналып шығуына кеткен уақыт жыл деп аталады. 1 жылда 365 – 366 күн бар.